Na progu dojrzałości

To jedna z dwóch scen, które obrazują relację Mikołaja Srebrnego z ojcem i rolę, jaką w kształtowaniu osobowości syna odegrał emerytowany profesor gimnazjum.

Kiedy chłopiec pojawia się w pokoju, pogrążony w lekturze mężczyzna szybko domyśla się, co się stało. Krótkim pytaniem upewnia się tylko, że to zły sen. Nie usiłuje pocieszyć Mikołaja w sposób najprostszy, charakterystyczny dla matki, poprzez przytulenie. Chłopiec także się tego nie spodziewa. Od razu wędruje na fotel przy kominku, w którym wygodnie się sadowi. Jest to, jak się zdaje, doświadczana już wcześniej przestrzeń spotkania.

Ojciec podchodzi do drugiego fotela. W ciągu całej sceny nie zbliżają się zanadto do siebie. Nawet kiedy ojciec podaje synowi obrane jabłko, ich dłonie nie spotykają się. Nie ma dotyku.

Jednocześnie jednak Mik zaproszony zostaje do męskiej, intymnej wspólnoty. Obaj siedzą na swoich miejscach i prowadzą rozmowę, w której ten starszy odpowiada na pytania młodszego, chcąc mu spokojnie, bez uników i bez osądzania, wyjaśnić kluczową dla nich sprawę odejścia matki. Duże, ciemne wnętrze salonu, oświetlone dyskretnie przez stojącą na stole lampę oraz wydobywający się z kominka blask płomienia tworzą miejsce szczególnie bezpieczne i przyjazne. O tym, że rozmowa jest momentem niezwykłej bliskości, świadczą słowa Mikołaja: „No, ale my jesteśmy tacy sami”.

W scenie tej po raz pierwszy pojawia się jabłko. Ujawnia ono swój symboliczny sens, który mieć będzie znaczenie także w dalszych partiach filmu. Ojciec podaje jabłko chłopcu, opatrując ten gest niezwykle istotnym komentarzem: „Jabłko to piękny owoc. Pachnie, kiedy żyje i pachnie po śmierci”. Słowa te stanowią zapowiedź nadchodzącego kresu, którego profesor Srebrny jest w pełni świadom, ale zarazem zawierają w sobie przekonanie o trwałości doświadczenia wyniesionego przez Mikołaja z lat spędzonych z nim w Porębie, o trwałości i płodności pamięci.

Na przestrzeni trwania całego filmu jest to z pewnością jedna z niewielu scen naładowanych zdecydowanie pozytywną energią. Dlatego tak się ona wyróżnia i tak jest ważna.

Zmory