
ETAP EDUKACYJNY
podstawowa (klasy VII – VIII)

PRZEDMIOT
język polski

CZAS
90 minut
Cel ogólny:
- kształcenie umiejętności interpretowania i wykorzystywania zasobów internetowych Filmoteki Szkolnej,
- zapoznanie i analiza tworzywa filmowego inspirowanego motywem biblijnym, ukazanie dramatu małego bohatera – dziecka.
Cel wychowawczy:
- poruszenie kwestii natury moralnej oraz egzystencjalnej z perspektywy dziecka, (zwrócenie uwagi na: potrzebę dobroci w życiu codziennym, pomimo szerzącego się wokół zła),
Cele szczegółowe:
uczeń:
- analizuje treści przedstawione w filmie na podstawie ankiety – karty pracy, sprawdzającej wiedzę i stopień zapamiętania faktów, podczas oglądania filmu,
- potrafi przełożyć treści słowne na inny sposób komunikacji np. na obraz (plakat), mapę mentalną, schemat,
- poznaje podstawowe terminy i język filmu, cechy estetyki filmowej (np. plany filmowe),
- dokonuje analizy i interpretacji najważniejszych scen i wymowy dzieła,
- zestawia język i tematykę filmową z biblijnym kontekstem,
- wypowiada się na tematy natury moralnej, estetycznej, (literackiej i filmowej),
- bierze udział w dyskusji, rozwijając umiejętności refleksyjnej i krytycznej oceny dzieła filmowego, dostrzegania inspiracji biblijnych,
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna,
- praca na forum – z całą klasą,
- praca w grupach,
Metody pracy:
- indywidualne korzystanie z Internetu, zbieranie informacji, transformowanie,
- praca z dziełem filmowym i tekstem literackim (odwołanie do motywu biblijnego: Kain i Abel)
- heureza,
- „burza mózgów” – wykorzystanie skojarzeń i asocjacji,
- dyskusja kierowana, stawianie problemów,
- konstruowania notatek w formie: mapy mentalnej,
- uzupełnianie schematów.
Środki dydaktyczne:
- Film „Abel, twój brat”, reż. J. Nasfeter (1970),
- Materiały uzupełniające do lekcji ze strony internetowej: www.filmotekaszkolna.pl.
Literatura pomocnicza:
- Słownik pojęć i tekstów kultury, pod red. Ewy Szczęsnej, WSiP, Warszawa 2002. Słownik wiedzy o filmie, J. Wojnicka, O. Katafiasz, Wydawnictwo Park Sp. z o.o., Bielsko - Biała 2005.
- Stanisław Janicki, Świat konfliktów najtrudniejszych. Rozmowa z Januszem Nasfeterem o filmie „Abel, twój brat”, ”Kino” 1970, nr 8
- Krystyna Kuliczkowska, Dziecko, temat piękny i trudny. Rozważania o twórczości Janusza Nasfetera, „Kino” 1973, nr 4
- Barbara Mruklik, a jednak optymistyczny. Nauczyciele o filmie „Abel, twój brat”, „Kino” 1970, nr 8
- Roman Włodek, Janusz Nasfeter - Dziecko też człowiek [w:] Autorzy kina polskiego, pod red.: Grażyny Stachówny i Joanny Wojnickiej, Kraków 2004
- Katarzyna Bielas, Dzieci nas biorą „Gazeta Wyborcza - Magazyn” 2002, nr 12
- Beata Cyganek, Dzieciństwo. Ciężar samotności [w:] Odwieczne od nowa. Wielkie tematy w kinie przełomu wieków, pod red.: Tadeusza Lubelskiego, Kraków 2004.
Przebieg lekcji:
I. Wprowadzenie:
1. Przed pokazem filmu nauczyciel rozdaj uczniom ankietę - kartę pracy do filmu „Abel, twój brat”, zawierającą zestaw pytań i poleceń związanych z zagadnieniami poruszanymi w filmie.
Projekcja służy uzyskaniu ogólnego wrażenia, tak by uczniowie skupili swoją uwagę na wydarzeniach rozgrywających się w filmie. Natomiast karta pracy wykonana samodzielnie po obejrzeniu filmu przygotowuje do dyskusji, czyli szczegółowej analizy i interpretacji treści. Wskazówka: uczniowie mają z reguły dostęp do Internetu, można więc zadać im uzupełnienie karty pracy jako zadania domowego.
2. Wybrani uczniowie prezentują uzupełnione karty pracy, nauczyciel dokonuje ewentualnej korekty, uzupełnia i ocenia efekty pracy.
3. Zapisanie tematu: Wielki dramat dziecka – w świetle filmu J. Nasfetera Abel, twój brat.
4. Korzystając z zakładki zagadnienia do dyskusji ze strony internetowej: http://filmotekaszkolna.pl/dla-nauczycieli/nasze-lekcje/lekcja-18-mali-bohaterowie/materialy-metodyczne, nauczyciel stawia pytania, dzieląc uczniów na 5 grup - praca w grupach:
I. Jaki jest, twoim zdaniem, główny temat filmu Abel, twój brat?
II. Do jakich motywów biblijnych nawiązuje w swoim filmie Janusz Nasfeter? (przykład: Załącznik 2 Analiza porównawcza (motyw biblijny)
III. Jak można zinterpretować tytuł filmu Janusza Nasfetera?
IV. Co zwraca szczególną uwagę w kompozycji i koncepcji plastycznej filmu Abel, twój brat?
5. Wnioski i podsumowanie części wstępnej: Prezentacja przez uczniów efektów pracy w grupach – porównanie z innymi. Uzyskane odpowiedzi są uzupełniane w notatce w formie mapy mentalnej [przykład ZAŁĄCZNIK 2, ZAŁĄCZNIK 3]
II. Rozwinięcie:
6. Nauczyciel proponuję dogłębną analizę sceny „walk bokserskich” wraz z poprzedzającymi ją ujęciami głównego bohatera słuchającego radia, będącymi wprowadzeniem do tej sceny (czas trwania, mniej więcej: 2 min. 15 s., tj. 1:06:05 - 1:08:20), korzysta ze strony internetowej: http://filmotekaszkolna.pl/dla-nauczycieli/nasze-lekcje/lekcja-18-mali-bohaterowie/filmy/abel-twoj-brat,44 i zamieszczonego tam komentarza Jadwigi Mostowskiej,
a) stawia pytania naprowadzające:
- kiedy rozgrywa się obejrzana scena i czego dotyczy? („Scena ta rozgrywa się podczas choroby głównego bohatera. Wydaje się jednak, iż jej obecność oraz charakter nie wynika wprost ze stanu w jakim znajduje się dziecko. Nic nie wskazuje również na to, że fantastyczna wizja „walk bokserskich” to marzenie senne Karola. Jest to raczej próba ukazania niezwykłego, bogatego świata dziecięcej wyobraźni”),
- jakie znaczenie dla przebiegu akcji ma scena? („Choć nie ma istotnego znaczenia dla przebiegu akcji i jako taka mogłaby zostać pominięta, scena ta stanowi interesujące dopełnienie wizerunku głównego bohatera - dziecka wrażliwego o bogatej osobowości”),
- scharakteryzujcie Karolka – („Karol Matulak jest w domu sam. Może oddać się marzeniom. Leży w łóżku i słucha radia, a nadawana właśnie relacja z meczu bokserskiego staje się bezpośrednią inspiracją dla jego fantazji. Chłopiec wyobraża sobie, że w walce na ringu pokonuje swoich rywali - kolegów z klasy, którzy najbardziej mu dokuczają”),
- o czym marzy Karol? („Prześladowany przez rówieśników Karol marzy o tym, by w końcu przestać być ofiarą. Dlatego właśnie, w wyimaginowanych pojedynkach bokserskich, niemal natychmiast nokautuje przeciwników i jest bezapelacyjnym zwycięzcą”),
- jaki charakter ma ta scena? („Scena ta ma charakter nieco surrealistyczny. Pozbawiona dialogów, za to wzbogacona o niepokojącą, kakofoniczną muzykę, zwraca uwagę niezwykle przemyślaną i konsekwentną wizją plastyczną”),
- jakie barwy dominują w wizji plastycznej tej sceny? ( „(…) dominują mocne barwy - czerwień, czerń oraz biel,
- jakie skojarzenia wywołują sceny walki? (Same walki - nieco teatralne gesty, upadki nokautowanych chłopców - przywodzą na myśl komedie z epoki kina niemego, takie jak choćby Światła wielkiego miasta Chaplina z 1931 roku, z pamiętną sceną bokserskiego pojedynku”).
III. Podsumowanie:
Wniosek, (który uczniowie mogą zapisać w formie notatki): „Wszystkie te elementy składają się na interesujący obraz wewnętrznego świata dziecka - przestrzeni rządzącej się własnymi prawami, gdzie fantazja bierze górę nad realizmem, a wszystkie marzenia znajdują swoje spełnienie”.
Zadanie domowe:
Napisz recenzję filmu i opublikuj ją na stronie www.skrytykuj.pl