ETAP EDUKACYJNY
ponadpodstawowa
PRZEDMIOT
język polski
CZAS
45 minut
Cele zajęć:
cel ogólny
- analiza i interpretacja tekstów kultury i wykorzystanie zawartych w nich informacji
cele szczegółowe
- określenie problematyki utworu;
- wskazanie zastosowanych w utworze środków wyrazu artystycznego i ich funkcji;
- wykorzystanie w interpretacji elementów znaczących dla odczytania sensu utworu (słowa klucze, konwencje, treści symboliczne);
- porównanie funkcjonowania tych samych motywów w różnych tekstach kultury;
- dostrzeżenie w poznanych tekstach kultury wartości narodowych i uniwersalnych.
Metody pracy:
metoda „pytania ucznia”, praca w grupach, praca z tekstem (czytanie ze zrozumieniem), metoda analogii.
Materiały dydaktyczne:
- Karty pracy;
- kadry z filmu „Sztandar” (1965) w reż. Mirosława Kijowicza;
- broszura autorstwa Radosława Osińskiego 27. Równość, różność, demokracja
Pojęcia kluczowe:
uniformizacja, zniewolenie, komunizm, PRL.
Przed zajęciami:
Zaloguj się do panelu nauczyciela na platformie www.filmotekaszkolna.pl i przejdź do zakładki Mój profil – Filmy dla uczniów – Zarządzaj kontami. Załóż konta swoim uczniom, tworząc login i hasło, np. login: a.kowalska, hasło: dokument, itd. Hasło może być takie samo dla całej klasy. Po wygenerowaniu kont, wybierz z listy film „Sztandar” i określ, na jaki czas udostępnisz go uczniom.
Przed planowanymi zajęciami podaj uczniom przygotowane loginy i hasła i poproś o obejrzenie filmu w domu.
Uwagi:
Do przeprowadzenia zajęć potrzebny jest dostęp do internetu. Lekcję należy przeprowadzić w klasie maturalnej przy omawianiu zagadnień związanych z literaturą i sztuką czasów PRL- u.
Przebieg zajęć:
- Podaj temat lekcji i zapowiedz, że omawiane na lekcji teksty kultury będą ściśle związane z kontekstem historycznym (komunizm, PRL). Przedstaw uczniom definicję słowa uniformizacja. Możesz posłużyć się internetowym „Słownikiem języka polskiego PWN”: http://sjp.pwn.pl/slownik/2579168/uniformizacja.
- Podziel uczniów na cztery grupy. Rozdaj karty pracy z wierszem Zbigniewa Herberta „Pieśń o bębnie”. Wyjaśnij zasady metody „pytania ucznia”: uczniowie w grupach przez 5 minut układają pytania związane z wierszem i zapisują swoje propozycje na kartkach. Zapowiedz, że najbardziej pracowita z grup, zostanie doceniona oceną za aktywność na lekcji.
Po wyznaczonym czasie sprawdź efekty pracy uczniów, prosząc przedstawicieli poszczególnych grup o odczytanie przygotowanych pytań. Uczniowie z Twoją pomocą wybierają najtrafniejsze pytania odczytane przez kolegów i koleżanki, i zapisują w zeszytach.
Ustal z uczniami wnioski dotyczące przesłania tekstu Zbigniewa Herberta. - Wyświetl uczniom kadry z filmu „Sztandar” w reż. Mirosława Kijowicza w celu przypomnienia im kluczowych momentów animacji, którą obejrzeli w domu.
Rozdaj uczniom Karty pracy nr 2 – rozumienie czytanego tekstu, oparte na broszurze Radosława Osińskiego do filmu „Sztandar”, dostępnej w materiałach dodatkowych Filmoteki Szkolnej - http://filmotekaszkolna.pl/files/Broszury_dla_lekcji/Lekcja_nr_27_-_Rowno_rono_demokracja_-_broszura.pdf.
Uczniowie po upływie 15 minut odczytują odpowiedzi na pytania (proponowany model odpowiedzi znajduje się w Załącznikach). - Wykorzystaj metodę analogii autorstwa Stanisława Bortnowskiego i zapytaj uczniów, jakie widzą podobieństwa w wymowie wiersza Zbigniewa Herberta i animacji Mirosława Kijowicza?
Wskazówki pomocnicze dla uczniów mogą dotyczyć: relacji między tekstami, słów kluczy zawartych w tytułach, sposobu ukazania zagrożeń systemu komunistycznego w PRL (metafora, aluzja), różnic między tekstami kultury (np. data powstania, forma).
Wnioski:
Wspólnie z uczniami sformułuj wnioski wynikające z przeprowadzonej lekcji:
Literatura i sztuka czasów PRL-u (w tym film), mimo funkcjonującej cenzury, potrafiły celnie ukazać i skomentować absurdy systemu komunistycznego. Zarówno Zbigniew Herbert, jak i Mirosław Kijowicz, protestują przeciwko zjawisku uniformizacji społeczeństwa. Nie chodzi tu tylko o krytykę narzucanych przez władzę form życia społecznego (pochód, marsz, manifestacja, jednoczenie ludzi we wspólnych, często absurdalnych działaniach), ale również o zniewolenie obywateli i zwalczanie wszelkich objawów indywidualności. Bęben i sztandar, które pojawiają się w tytułach, są nie tylko symbolami ówczesnej władzy, ale również przedmiotami, które prowadzą ku klęsce i nieszczęściu.
Na zakończenie lekcji wyświetl uczniom fotografię autorstwa Romulada Broniarka, wykonaną dnia 22.07.1959 w Warszawie. Zdjęcie pokazuje obchody piętnastolecia PRL, defiladę wojskowo - sportową, w której uczestniczą chłopcy ze sztandarami Szkolnych Związków Sportowych.
Zwróć uwagę na wartość historyczną i socjologiczną zaprezentowanego zdjęcia.
Praca domowa:
Korzystając z poniższego adresu internetowego, dokonaj analizy i interpretacji tekstu piosenki „Biała flaga” (1982) autorstwa Grzegorza Ciechowskiego (Republika): https://www.tekstowo.pl/piosenka,republika,biala_flaga.html
Zwróć również uwagę na czas powstania utworu, a także znajdź analogie do tekstów omówionych na dzisiejszej lekcji.
Bibliografia:
- T. Lubelski, Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice, Videograf II, 2009, s. 285 - 286.
- Polski film animowany, pod red. Marcina Giżyckiego i Bogusława Zmudzińskiego, Warszawa, Polskie Wydawnictwa Audiowizualne, 2008, s. 47 – 49.
- P. Sitkiewicz, Polska szkoła animacji, Gdańsk, Słowo/Obraz Terytoria, 2011, s. 140 – 142.
