
ETAP EDUKACYJNY
ponadpodstawowa

PRZEDMIOT
godzina wychowawcza, wariant dla klas licealnych-humanistycznych / fakultetów / kółka polonistycznego, wiedza o społeczeństwie

CZAS
2 godziny lekcyjne
Cele zajęć
Uczeń:
- doskonali umiejętność planowania, organizacji pracy własnej, pracy w grupie, zbierania i selekcjonowania informacji, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów w sposób twórczy
- analizuje i odbiera dzieło filmowe w sposób świadomy i krytyczny definiuje pojęcie rytuał,
- wskazuje na różne rodzaje rytuałów włącza się do dyskusji,
- prezentuje i uzasadnia swoje poglądy ocenia własną pracę
Materiały dydaktyczne
- film „Duże zwierzę” w reżyserii Jerzego Stuhra kartony,
- mazaki słowniki „Wyrazów obcych”,
- słowniki „Mitów i tradycji kultury” itp.
Forma pracy
praca z całą klasą graca w grupach
Metody pracy
- metoda projektów
- burza mózgów,
- mapa mentalna,
- dyskusja
Przebieg lekcji
W trakcie wcześniejszych zajęć młodzież obejrzała film „Duże zwierzę”; dobrze, aby odbyły się także zajęcia analityczne, zakończone próbą odczytania sensów utworu. Rozmowa z uczniami na temat rytuału.
- Jakie znacie rytuały ze swojego życia codziennego?
- Na jakie grupy, rodzaje możemy je podzielić?
Np. religijne, w religii chrześcijańskiej rytuał jest niemal równoznaczny z sakramentem: inicjacyjne (obrzezanie, chrzest), przejścia (ślub, modlitwa), izolacyjne (pogrzeb), świeckie: polityczne (urodziny przywódcy, kult jednostki), przejścia (obrona pracy dyplomowej, wesele), rozrywkowe (masowe – sport, koncert rockowy), codzienne (wspólny obiad rodzinny, wspólne zakupy), cielesne (tatuaże, makijaże), zawodowe (inicjacja w wojsku, stroje służbowe, odprawy – policja, wojsko, szpital).
Czym jest rytuał?
Próba stworzenia definicji na podstawie podanych przykładów.
Zapisywanie przez uczniów na arkuszu papieru, jednym kolorem, wszystkich podanych cech, wyznaczników.
Praca w grupach ze słownikiem – hasło rytuał.
Jak rozumiemy tę definicję?
Dopełnienie definicji, zapisanie nowych cech na podstawie słownika, innym kolorem, na arkuszu papieru. Stworzenie i zapisanie kompletnej definicji:
Rytuał – (obrzęd) zespół specyficznych dla danej kultury, utrwalonych tradycją, sekwencji o znaczeniu symbolicznym w formie powtarzalnych czynów i wypowiedzi, wykonywanych w celu osiągnięcia pożądanego skutku. Rytuał często wiąże się z takimi zjawiskami jak: sacrum, profanum, tabu. Rytuał to nie tylko obowiązek, kojarzy się przeważnie z przyjemnością. Rolą rytuału jest przede wszystkim budowa i podtrzymanie więzi społecznych i grupowych, regulowanie i stabilizacja życia społecznego. Rytuał pełni także funkcje magiczne i religijne, umacnia wierzenia, jest rodzajem odnowy moralnej, możliwej do osiągnięcia tylko podczas spotkania i zgromadzenia jednostek potwierdzających wspólne uczucia.
Młodzież tworzy na tablicy mapę mentalną, wypisując zapamiętane z filmu „Duże zwierzę” rytuały dnia codziennego Sawickich.
Wspólne posiłki, oczekiwanie żony na męża przed domem, nadawanie imienia wielbłądowi, wspólna pielęgnacja wielbłąda, codzienne spacery z wielbłądem na smyczy, gra Sawickiego w orkiestrze. Całe uporządkowane życie, toczące się w określonym rytmie. Ten porządek pozwala spojrzeć na Sawickich, jako osoby uczciwe, kochające, „poczciwe”.
Rytuałów w życiu codziennym można się doszukiwać nie tylko w ściśle określonych czynnościach powtarzanych w danych odstępach czasu, ale też – a może przede wszystkim – w kontaktach międzyludzkich.
Zaproponowanie uczniom wzięcia udziału w projekcie na temat: „Rytuały w naszym życiu”.
Przedstawienie zasad uczestnictwa w projekcie.
Zapoznanie uczniów z metodą projektów (załącznik nr 1) i zasadami prowadzenia tego konkretnego projektu (załącznik nr 2).
A w szczególności:
- zawarcie kontraktu z uczniami na realizację projektu
- określenie treści, tematu, sformułowaniu problemu przyszłego projektu
- określenie źródeł informacji ustalenie zadań w grupach
- ustalenie harmonogramu działań
- określenie formy, planu prezentacji rezultatów
- określenie obowiązków i zakresu pracy
- omówienie kryteriów oceny pracy uczniów indywidualnych i grup
Podsumowanie i zakończenie zajęć. Praca domowa.
Przygotowując się do realizacji projektu edukacyjnego, należy opracować harmonogram działań. Sporządźcie projekt takiego harmonogramu dla Waszej grupy wykorzystując poniższą tabelę:
Zadanie do wykonania |
Niezbędne zasoby |
Osoby realizujące |
Termin realizacji |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Załącznik nr 1
Zasady pracy metodą projektu[1]
Wprowadzenie w projekt
Działania nauczyciela |
Działania uczniów |
zapoznanie uczniów z metodą projektów wzbudzenie zainteresowania pomoc w określeniu treści, tematu lub sformułowaniu problemu przyszłego projektu zapoznanie z materiałami
|
wstępne, samodzielne/w zespołach studiowanie informacji, razem z nauczycielem, rodzicami ustalenie tematu określenie celów formułowanie problemów |
Planowanie Opracowanie instrukcji do projektu. Zawarcie kontraktu. Określenie źródeł informacji /dodatkowe materiały, zasoby internetowe itp. Ustalenie zadań w poszczególnych grupach /karty pracy/. Ustalenie harmonogramu działań. Określenie formy, planu prezentacji rezultatów. Określenie obowiązków i zakresu pracy (przy projekcie grupowym). Sprawdzenie przygotowania uczniów do realizacji wybranego tematu.
Działania nauczyciela |
Działania uczniów |
pomaga w dostępie do materiałów i innych źródeł informacji podaje informacje o prawidłowościach pracy z materiałami i innymi źródłami pomaga wybrać kryteria oceny | poszukują źródeł informacji studiują dane, zwracając się do nauczyciela jedynie po rekomendacje (polecenia) samodzielnie opracowują spostrzeżenia
|
Poszukiwanie
Działania nauczyciela |
Działania uczniów |
obserwuje i doradza pośrednio kieruje pracą przewiduje dostrzega indywidualny wkład każdego ucznia w projekt
|
zbierają informacje przeprowadzają analizę konfrontują ze sobą różne punkty widzenia projektują indywidualnie lub grupowo pracę |
Opracowanie
Działania nauczyciela |
Działania uczniów |
udziela rad pokazuje wzorce dobrze sformułowanych projektów pomaga napisać wstęp, bibliografię prawidłowo określić formę, zakończenie | Przygotowują pracę tworzą projekt jako jedną całość |
Prezentacja
Działania nauczyciela |
Działania uczniów |
słucha zadaje pytania
|
opracowanie planu prezentacji każdy indywidualnie prezentuje swoje dokonania bierze czynny udział w dyskusji na temat prac innych uczniów w prezentacji uczestniczą wszyscy członkowie zespołu |
Ocenianie
Działania nauczyciela |
Działania uczniów |
indywidualnie ocenia każdego ucznia następnie poszczególne fazy i pracę w całości do oceny stosuje kryteria określone w instrukcji pokazuje niewykorzystane możliwości daje wskazówki do przyszłej pracy
|
samoocena uczniów, zespołów omówienie ocen innych członków grupy
|
Załącznik nr 2
Instrukcja pracy grup
Bierzecie udział w realizacji projektu:
Rytuały w naszym życiu
W trakcie pracy nad jego realizacją będziecie podzieleni na sześcioosobowe grupy.
Waszym celem jest zbadanie i opisanie danego rytuału (kiedy ma miejsce?, kto bierze udział?, gdzie i jak często się odbywa?, jakie ma znaczenie podstawowe?, jakie ma sensy społeczne?, na czym polega?).
Zastanówcie się przy tym nad istotą rytuału w życiu jednostki i grupy.
Zadania:
Zadaniem każdej z grup jest zbadanie jednego z wymienionych rytuałów:
- koncerty muzyczne,
- mecze sportowe: siatkówka, piłka nożna,
- zakupy rodzinne,
- niedzielne obiady rodzinne,
- uroczystości rodzinne - święta
Zadaniem każdego członka grupy jest indywidualne zbadanie czterech zdarzeń tego samego typu. Następnie grupa zbiera wszystkie obserwacje, doświadczenia, dane z lektury i badania tradycji. Grupowo zostają zaplanowane i wykonane: prezentacja cząstkowa – plakaty i prezentacja końcowa.
Metody zbierania materiałów:
Badając dany rytuał możecie wykorzystać:
obserwację zewnętrzną i poprzez uczestnictwo informacje zawarte w literaturze na dany temat zdjęcia i filmy, np. z domowego archiwum ankietę przeprowadzoną wśród osób biorących udział w rytuale wywiad przeprowadzony przez siebie itd.
Efekt projektu:
W trakcie pracy nad projektem, przygotowując się do prezentacji efektów swojej pracy, powinniście przygotować:
- plansze informacyjne na temat danego rytuału (czas prezentacji 10 minut),
- scenkę (lub krótki film) z udziałem wszystkich uczestników danej grupy, która odtwarza fragment lub całość danego rytuału, pokazuje jego charakterystyczne cechy, zawiera komentarz (czas prezentacji do 10 minut).
Przykładowy terminarz projektu:
Projekt będzie realizowany od 1.10 do 30.03
Od 1.10 – 31.01 – raz na dwa tygodnie, będziecie spotykać się w zespołach, aby omówić i zapisać efekty pracy – spostrzeżenia własne oraz przeczytane informacje.
Również raz na dwa tygodnie będziecie konsultowali się z nauczycielem, prezentowali efekty dotychczasowej pracy. W razie potrzeby otrzymacie pomoc oraz potrzebną bibliografię. (Badaniu podlegają po cztery wydarzenia, rytuały danego rodzaju, dla każdego indywidualnego uczestnika).
01.02 – 30.03 – przygotujecie scenki lub krótki film z udziałem wszystkich uczestników danej grupy, która odtwarza fragment lub całość danego rytuału, pokazuje jego charakterystyczne cechy. Raz na dwa tygodnie zaprezentujecie nauczycielowi postępy w pracy.
Etapy:
pomysł, scenariusz, komentarz, gotowy projekt.
Źródła, w których należy poszukiwać informacji:
Internet, tradycja rodzinna przekazana w formie ustnej, lektura zależnie od postępów w pracy np.: Bronisław Malinowski, „Magia, nauka i religia” [w:] Mit, magia i religia, Jean Maisonneuve, „Rytuały dawne i współczesne”, Bruno Bettelheim, „Rany symboliczne: rytuał inicjacji i zazdrość męska”
Kryteria oceny projektu:
terminowość prowadzenie własnych obserwacji uczestników (raz w miesiącu badanie rytuału i wnioski) systematyczność postępów pracy w zespole (raz na dwa tygodnie podsumowanie planów ipostępów w pracy, lektury, wiedzy) praca zespołowa poczynione obserwacje, ich poziom merytoryczny zebrane informacje dodatkowe – lektura, tradycja posługiwanie się fachową terminologią prezentacja cząstkowa – plansze prezentacja końcowa
Kryteria oceny prezentacji:
organizacja i zaplanowanie prezentacji poziom prezentacji i komentarza zaangażowanie wszystkich uczestników czas prezentacji (czy grupa zmieściła się w czasie) komunikatywność wystąpienia autorefleksja grupy – wrażenia z realizacji zadania.
Załącznik nr 3
Karta pracy grupy – przykład
imię i nazwisko ucznia oceniającego……………………………………. |
||||||
Kryteria oceny |
imię i nazwisko ucznia ocenianego 1 ………… |
imię i nazwisko ucznia ocenianego 2 ……….. |
imię i nazwisko ucznia ocenianego 3 …………. |
imię i nazwisko ucznia ocenianego 4 …………… |
imię i nazwisko ucznia ocenianego 5 ………… |
imię i nazwisko ucznia ocenianego 6 …………… |
brał udział we wszystkich spotkaniach |
|
|
|
|
|
|
prowadził własne badania poprzez uczestnictwo |
|
|
|
|
|
|
prowadził własne badania poprzez obserwację |
|
|
|
|
|
|
pogłębił wiedzę poprzez lekturę |
|
|
|
|
|
|
wykazał się starannością |
|
|
|
|
|
|
wykazał się terminowością |
|
|
|
|
|
|
wykazał się rzetelnością |
|
|
|
|
|
|
Karta oceny plakatów – przykład
imię i nazwisko ucznia oceniającego ……………………………………….. |
|||||
Kryteria oceny |
nazwa / numer grupy ocenianej |
||||
|
plakat 1 |
plakat 2 |
plakat 3 |
plakat 4 |
plakat 5 |
praca zgodna z tematem |
|
|
|
|
|
poziom merytoryczny |
|
|
|
|
|
komunikatywność
|
|
|
|
|
|
zgodność z normami i walory artystyczne |
|
|
|
|
|
Karta oceny prezentacji końcowej – przykład
Kryteria oceny |
imię i nazwisko ucznia oceniającego ………………………………………………….. |
||||
|
grupa 1 |
grupa 2 |
grupa 3 |
grupa 4 |
grupa 5 |
zgodność z tematem |
|
|
|
|
|
poziom merytoryczny |
|
|
|
|
|
komunikatywność
|
|
|
|
|
|
kreatywność w sposobie ukazania tematu |
|
|
|
|
|
stosowanie i rozumienie terminologii fachowej |
|
|
|
|
|
zgodność formy prezentacji z ustalonymi kryteriami |
|
|
|
|
|
walory artystyczne
|
|
|
|
|
|
zaangażowanie członków
|
|
|
|
|
|