
ETAP EDUKACYJNY
gimnazjalna

PRZEDMIOT
język polski

CZAS
1 godzina lekcyjna
Cel ogólny:
- Uświadomienie uczniom uniwersalności mitu i jego żywotności poprzez pokazanie filmu, w którym twórca przetwarza treść historii Syzyfa
Cele szczegółowe
uczeń:
- wie, co to jest mit;
- podaje przykłady znanych mitów;
- tworzy związki frazeologiczne ze słowem praca;
- zna treść mitu o Syzyfie;
- w sposób świadomy odbiera dzieło filmowe;
- dostrzega podobieństwa i różnice między literacką a filmową wersją mitu;
- odczytuje funkcje filmowych środków wyrazu zastosowanych przez autora filmu;
- interpretuje filmową wersję mitu z uwzględnieniem wprowadzonych przez twórcę zmian;
- wyjaśnia znaczenie słowa uniwersalny;
- formułuje wnioski dotyczące uniwersalności mitów;
- redaguje opowiadanie na podstawie obejrzanego filmu;
- tworzy własną wersję wybranego mitu.
Metody pracy:
- tworzenie skojarzeń – gilotyna;
- praca z fragmentami filmu;
- dyskusja;
- karta pracy.
Formy pracy:
- zbiorowa;
- indywidualna;
- w dwójkach.
Materiały dydaktyczne:
- Film Zdzisława Kudły Syzyf;
- Mit o Syzyfie według Jana Parandowskiego;
- Folia samoprzylepna na tablicę z przygotowanym zestawem słów do gilotyny skojarzeniowej (załącznik nr 1);
- Karta pracy (załącznik nr 2);
- Słownik języka polskiego.
Pojęcia kluczowe:
mit, film animowany, obraz, dźwięk, efekty akustyczne, kolor, pokonywanie przeszkód, dążenie do celu, syzyfowa praca, uniwersalność
Przed zajęciami:
uczniowie przypominają treść mitu o Syzyfie oraz środki wyrazu filmowego poznane na lekcjach j. polskiego.
Uwagi:
Proponowany scenariusz może być wykorzystany na lekcji j. polskiego w klasie pierwszej gimnazjum lub na zajęciach filmowych. Jeśli nauczyciel pracuje z podręcznikiem Nowej Ery Słowa na czasie – można potraktować tę lekcję jako przykład nawiązania do epoki starożytności (patrz: podręcznik Nowej Ery dla klasy I gimnazjum „Słowa na czasie” – rozdział 1. Nawiązania do epoki) albo jako zajęcia związane z edukacją medialną ( patrz: tamże, rozdział 2. Media).
Przebieg zajęć:
1. Zadanie wprowadzające. Zapisujemy na tablicy wyrazy, które uczniowie mają skojarzyć z jednym słowem tworzącym z każdym z zapisanych wyrazów związek frazeologiczny lub przysłowie. (Załącznik nr 1)
- kołacz
- hańbić
- garb
- Syzyf
- naukowy
- bogacić się
- zając
- benedyktyn
(oczekiwane odpowiedzi – bez pracy nie ma kołaczy; żadna praca nie hańbi; pracuj, pracuj – a garb ci sam wyrośnie; syzyfowa praca; praca naukowa; cierpliwością i pracą ludzie się bogacą; praca nie zając – nie ucieknie; benedyktyńska praca)
2. Wyjaśniamy pojęcie syzyfowej pracy i pytamy, skąd pochodzi ten frazeologizm. Następnie pytamy uczniów, co to jest mit i prosimy o podanie innych przykładów znanych im mitów.
3. Stawiamy pytanie, czy mity dziś mogą interesować ludzi.
4. Zapisujemy temat lekcji, wyjaśniając, że obejrzymy film animowany, w którym autor nawiązał do mitu o Syzyfie.
5. Rozdajemy uczniom karty pracy i polecamy im wypełnić w parach pierwszą rubrykę tabeli (Załącznik nr 2)
Elementy porównania |
Mit o Syzyfie |
Film „Syzyf” Z. Kudły |
Temat opowiedzianej historii |
Wtaczanie kamienia przez Syzyfa ukaranego za zdradę tajemnic bogów. |
Wtaczanie kamienia przez Syzyfa, któremu Zeus ciągle zsyła przeszkody. |
Bohaterowie |
Syzyf, Zeus |
Syzyf, Zeus, Amor, ptak |
Najważniejsze wydarzenia |
Wtaczanie kamienia na górę |
wtaczanie kamienia na górę wylanie wina przez Zeusa, strzały Amora, rażenie piorunem, wysłanie ptaka do Hadesu, oglądanie zdjęć z kobietami przez Zeusa |
Zakończenie historii |
Brak powodzenia w pracy Syzyfa – kamień wciąż spada. |
Rozbicie kamienia o skałę i wydostanie się Syzyfa na powierzchnię. |
Nastrój opowieści |
smutny, przygnębiający |
Początkowo przygnębiający, potem radosny, optymistyczny. |
6. Zapowiadamy film. Prosimy uczniów o uważne oglądanie, aby mogli zauważyć, co nowego twórca wprowadził do treści tej znanej historii.
7. Oglądamy film.
8. Prosimy uczniów o wypełnienie drugiej rubryki tabeli.
9. Prosimy chętne pary uczniów o przedstawienie swoich propozycji, jeśli trzeba - uczniowie uzupełniają braki w tabeli.
10. Szukamy odpowiedzi na pytanie, jaki był cel wprowadzenia zmian przez autora filmu. Uczniowie podają indywidualnie swoje propozycje interpretacji. Najciekawsze z nich zapisujemy na tablicy.
Praca może przynieść efekty.
- Upór w dążeniu do celu daje szansę jego osiągnięcia.
- Wysiłek włożony w pokonywanie przeszkód daje satysfakcję.
- Przeszkody nie powinny nas zrażać, ale motywować do ich pokonywania.
- Jeśli uda nam się coś osiągnąć, świat wokół staje się piękniejszy.
- Pomysłowość i uważna obserwacja innych pomaga w osiągnięciu celu.
- Warto być optymistą.
11. Zastanawiamy się wspólnie z uczniami nad funkcją wykorzystanych przez reżysera środków wyrazu filmowego. Zapisujemy na tablicy kilka znanych pojęć i prosimy, aby uczniowie wykreślili te z nich, które nie są wykorzystywane w filmie animowanym. Następnie prosimy klasę o ustalenie funkcji, jaką nadał twórca pozostałym środkom wyrazu.
- kostiumy
- Dialogi
- Muzyka
- Kolor
- Scenografia
- Ruchy kamery
- rekwizyty
- Plany filmowe
- Efekty akustyczne
- Aktorzy
Sugerowane odpowiedzi (ustnie):
Brak dialogów – skupienie uwagi widza na obrazie;
Kolor – podkreślenie nastroju: kolorystyka czarno-biała - smutek i cierpienie, kolor w końcowej części filmu - radość i optymizm;
Efekty akustyczne – dopełnienie obrazu;
Ruchy kamery – stworzenie wrażenia 2 planów: góra – dół jako opozycji dobra i zła (tu dobro jest na dole, a zło na górze).
Uwaga: Jeśli uczniowie nie poznali jeszcze znaków filmowych na lekcji, możemy zastąpić to polecenie innym: prosimy uczniów, aby wskazali, które postacie, przedmioty i zdarzenia nawiązują do kultury starożytnej.
(Możliwe przykłady: postać Zeusa, Syzyfa, Amora z łukiem, ciskanie pioruna przez Zeusa, amfora).
12. Pytamy uczniów, po co, ich zdaniem, reżyser wprowadził zmiany w micie. Co zyskała taka wersja tej historii? Formułujemy wniosek będący podsumowaniem lekcji.
Można zaproponować uczniom gotowe zdanie, w którym wykreślą niewłaściwe sformułowania:
Dzięki wprowadzonym przez reżysera zmianom mit stał się bardziej/ mniej aktualny i zyskał/stracił optymistyczną/pesymistyczną wymowę.
13. Prosimy o wyjaśnienie pojęcia uniwersalny – można posłużyć się słownikiem – i zapisujemy synonimy.
Uniwersalny – powszechny, ogólny, nadający się do wszystkiego, mający wszechstronne zastosowanie.
Wnioski:
Wyjaśniamy, co to znaczy, że mit jest historią uniwersalną – podsumowujemy rozważania.
Uczniowie formułują ustnie wnioski z lekcji, a następnie zapisują indywidualnie w zeszytach, np.
Mity są wciąż aktualne. Artyści współcześni wciąż po nie sięgają, są dla nich inspiracją. Z mitów płynie refleksja zawierająca prawdy życiowe.
Ocena pracy uczniów:
nauczyciel samodzielnie ocenia pracę uczniów wyróżniających się zaangażowaniem na zajęciach lub zleca np. gospodarzowi klasy, aby przez całą lekcję obserwował klasę i zaznaczał plusami nazwiska ciekawie wypowiadających się kolegów na wcześniej sporządzonej liście – na tej podstawie nauczyciel decyduje o ocenie.
Praca domowa:
- Opowiedz pisemnie filmową wersję mitu o Syzyfie (opowiadanie odtwórcze) lub
- Która wersja mitu – oryginalna czy filmowa – podoba Ci się bardziej i dlaczego?
- Napisz przetworzoną wersję wybranego mitu w formie opowiadania (praca dla chętnych).
Bibliografia:
- Tomasz Majewski, Oswajanie animacji w: „Scenariusze zajęć i materiały pomocnicze dla nauczycieli” pod red. Anny Mirskiej – Czerwińskiej, Warszawa 2013;
- Materiały zamieszczone na stronie filmoteki szkolnej: http://filmotekaszkolna.pl/dla-nauczycieli/nasze-lekcje/lekcja-37-nowe-szaty-mitu/filmy/syzyf,85